Yeni bir fabrika kuruyoruz…

Bize hiç kendi kendini iyileştirebilme yeteneğine kavuşmuş, nitelikli kadroları  göreceli olarak fazla,  iyi kötü bilimsel ilkelere uygun çalışan kuruluşlar gelmez doğal olarak. Sağlam insan hekime gider mi? Olsa olsa, arada bir kontrol için…

Hal böyle olunca görülen örneklerin çoğunluğunu  da deyim yerindeyse zayıf, iyileştirilmesi gereken, ilgiye muhtaç, hasarlı, yaralı bereliler oluşturuyor. Bunlara daha fazla vakit ve emek harcandığından hafızada da onlar hep ön planda kalıyor.  Kuruluşlar da organik sistemlere  (organismic systems)  benzer özellikler taşırlar: alt sistemlere sahiptirler, doğarlar, gelişirler, büyürler, hasta olurlar, var oluş amaçlarına uygun olarak (genellikle) çalışırlar, iyileşirler, şişmanlarlar, zayıflarlar, ürerler, bazan da (çoğunlukla) ölürler…

Canlı sistemler, önceden tanımlanmış kriterlere göre ve onlara uygun, gene önceden tanımlanmış alt sistemlerle meydana gelirler. Uygun koşullarda beslenir ve bakılırlarsa gelişir ve büyürler…Canlı bir sistemin alt sistemlerinin neler olacağı vb önceden kararlaştırılamaz.

Bir sistem olan bir kuruluşun, diyelim şirketin ortaya çıkarılmasında ise önceden planlama gerekir. Aksi takdirde ortaya garip şeyler çıkabiliyor veya hiç bir şey çıkmayabiliyor.

Bir arkadaşım anlatıyor:

“Toplantının sonunda patron müjdeyi verdi:

“Yeni bir fabrika kuruyoruz, oraya da bir sistem kuralım, açarken sistemli olsun, belgesini de hemen alalım istiyorum”

“Öyle mi? Ne üretecek? Nereye kuracaksınız?”

Doğrudan raflara gidecek bir gıda maddesi üretilecekmiş.Fabrikanın kurulacağı alanı da ekledi.

“Hımm, o zaman üretim akışı ve hijyen kurallarına uygun bir bina yapmak lazım. Mimarla bir görüşmek gerekir?”

“Yok, mimara gerek yok. Bina hazır zaten! Bir aya imalata başlarız, belgesini de ona göre alalım!”

“Bina nasıl hazır? Gıda maddesi üretecekseniz binanın içinin buna uygun düzenlenmesi gerekir. Makinalar falan seçildi mi?  Yerleşim planı, iş akışı falan…işçilerin giriş çıkışı, sosyal alanlar, temizlik, depolama, taşıma…falan…bunlar çok önemli gıda üretilecek burada. Sistem belgesi de imalata başladıktan sonra yapılacak çalışmaların sonunda alınabilir ancak. Üretim başlamadan önce bu çalışmalar yapılamaz. Bana söylemekte epeyce geç kalmışsınız!”

“Canım, makinalar da hazır, aldım bile! Zaten …….daki tesisin aynısını yapacağız, problem yok yani. Onun için söylemedim size ”

“Peki, bina uygun yani diyorsunuz”

“Uygun uygun, ama siz gene de bir görün de eksik gedik kalmasın, herşey tamam olsun. Modern bir tesis yapalım”

Makinalar gümrüğe gelmiş bile! Bir hafta sonrada binayı görmeye gittik. Sistem belgesinin tesis açılırken hazır olamayacağına canı sıkılmıştı patronun. 

Bir sanayi bölgesinde, diğer binalara bitişik bir yapı. Kapı açıldı, yaklaşık 3000 m2 lik boş bir alan. Yerler bildiğimiz şaplı beton. Duvarlar bildiğimiz badanalı duvar. Soldaki bir merdivenle  asma kata çıkılıyor. Asma katın ön duvarı yok. Yukarıdaki çatı metal kirişler üzerine oturtulmuş bir yapı. Duvarlarla birleşme noktalarındaki açıklıklardan giren kuşlar cıvıl cıvıl içeride dolaşıyorlar. Asma katın zemini de şaplı beton.

“İşçilerin soyunma giyinme odaları, tuvalet, duş, yemekhane, ofisler…nasıl olacak?”

“Yaparız canım aşağıda bir yere! Zaten az  işçi çalışacak. Bir de ofis koyarız mühendise…Diğer bürün işler bizim fabrikadan yapılacak”

“Laboratuar lazım buraya bir de…depolama alanlarının izole edilmesi gerekir, bu binanın her tarafı açık, izole edilmesi gerekir, bu zeminler olmaz, bu duvarlar olmaz, bu haliyle buraya üretim izni vs alamazsınız, Yönetici personel için ne yaptınız?…” diye anlatmaya, sormaya başlayınca ortam soğudu…Eksikleri bildiren bir liste hazırlamam istendi.

Liste iki sayfa tuttu neredeyse. İki gün sonra götürdüm, verdim. Şöyle bir baktı patron listeye.  Canının sıkıldığı çok belliydi.